पुणे, {प्रभात वृत्तसेवा} – डेंग्यु, चिकनगुनिया पाठोपाठ आता ‘झिका’नेही डोके वर काढले आहे. हे तीनही आजार डासांनी चावा घेतल्यावर होतो. पावसाळ्यात साचलेल्या पाण्यात डासांची पैदास होते आणि या आजारांचा प्रादूर्भाव वाढतो. झिका आजाराचा परिणाम गर्भवती माता, लहान मुले यांच्यावर अधिक होतो. त्यामुळे घाबरून न जाता थोडे सतर्क राहा.
झिका हा डासांपासून पसरणारा विषाणू आहे. १९४७ मध्ये युगांडाच्या झिका जंगलात तो प्रथम आढळला होता. 1952 मध्ये पहिल्यांदाच झिका व्हायरसची नोंद घेतली गेली. हे डास सहसा दिवसा चावत असले, तरी रात्रीच्या वेळीही ते चावण्याची शक्यता नाकारता येणार नाही.
झिका विषाणूच्या तपासणीसाठी रक्त किंवा लघवीची RT-PCR चाचणी केली जाते. व्यक्ती आजारी पडल्यानंतर ही चाचणी एक आठवड्याच्या आत केली, तर अचूक निदान होण्यास मदत होते. आठवड्यानंतर निदान प्रभावी ठरू शकत नाही.
2016 आणि 2017 मध्ये अहमदाबाद शहरात झिका व्हायरसची लागण झालेल्या रुग्णांची नोंद झाली होती, तर 2023 मध्ये येरवडा परिसरातील 64 वर्षीय व्यक्तीला झिकाची लागण झाली होती. त्यानंतर 21 जून 2024 मध्ये दोन रुग्ण आढळून आले. दरम्यान, या आजारावर कोणतीही लस उपलब्ध नसून, डाॅक्टरांकडून रुग्णाच्या लक्षणानुसार उपचार केले जातात.
झिका म्हणजे काय?
एडिस इजिप्ती या डासांच्या चाव्यामुळे झिका विषाणूचा प्रसार होतो. पावसाळ्यात साचलेल्या पाण्यांमध्ये या डासांची उत्पत्ती झपाट्याने वाढते. त्यामुळे संसर्गाचा धोका अधिक वाढतो. गर्भवती महिलांना झिका विषाणूच्या संसर्गचा जास्त धोका असतो. झिका व्हायरस केवळ डास चावल्यामुळे पसरत नाही, तर ब्लड ट्रान्सफ्यूजनच्या माध्यमातून अणि लैंगिक संबंधांमधून हा व्हायरस पसरू शकतो.
झिकाची लक्षणे
– हलकासा ताप
– डोळे लाल होणे आणि सुजणे
– डोकेदुखी
– पायांचे गुडघेदुखी
– शरीरावर लाल चट्टे येणे
काय काळजी घ्यावी
– लांब बाह्यांचे कपडे वापरणे
– परिसरात पाणी साचणार नाही याची दक्षता घेणे
– चांगले वातावरण किंवा डास होणार नाहीत अशा ठिकाणी राहणे
– जास्तीत जास्त पाणी प्यावे
– पौष्टीक आहार घ्यावा
– रात्री झोपताना मच्छरदानी लावून झोपावे
– वेळोवेळी औषधफवारणी करून घ्यावी
आजारी पडल्यावर काय करावे…
– तात्काळ डाॅक्टरांच्या सल्ल्याने औषधोपचार घेणे
– आवश्यक त्या तपासण्या करून घ्याव्यात
– घरात स्वत: विलगीकरण करून घ्यावे
– भरपूर आराम करावा
– दोन आठवडे घराबाहेर पडू नये
– गर्दीच्या ठिकाणी जाणे टाळावे
गर्भवती महिलांसाठी…
गर्भधारणेदरम्यान किंवा बाळाच्या जन्मादरम्यान लैंगिक संबंध, रक्तदान आणि संक्रमित आईपासून तिच्या बाळाला झिका विषाणूचा संसर्ग होऊ शकतो. त्यामुळे बाळामध्ये मायक्रोसेफली (मेंदूची अपुरी वाढ) सारखे जन्मदोष, तसेच इतर न्यूरोलॉजिकल विकार होऊ शकतात.
त्यापैकी काहींची लक्षणे मूल मोठे झाल्यावर दिसू शकतात. त्यामुळे गर्भवती आईला तिच्या पहिल्या तिमाहीत अल्ट्रासाउंड तपासणीबाबत सतर्क राहावे लागते. त्यामुळे गर्भवती स्त्रिया किंवा गर्भवती होण्याची नियोजन असल्यास झिका संक्रमित भागातून प्रवास टाळावा.
सुदृढ बाळासाठी…
गर्भधारणेचा प्रयत्न करत असाल आणि संबंधित महिलेला झिकाची लक्षणे आढळल्यास पहिल्या दिवसाच्या लक्षणापासून पुढील आठ आठवडे प्रतीक्षा करा, तसेच जोडीदाराला झिकाची लक्षणे आढळल्यास पहिल्या दिवसाच्या लक्षणापासून किमान 3 महिने प्रतीक्षा करा.
झिका संसर्ग साधारणपणे एक आठवडा तुमच्या रक्तात राहतो. मात्र, तो 12 आठवड्यांपेक्षा जास्त काळ रक्तात राहू शकतो. त्यामुळे लक्षणे नाही आणि गर्भधारणा करायची असेल, तर आवश्यक तपासणी करून घ्या.